ساعت و تقویم ایران

سنگ‌نگاره‌ی کال‌جنگال که در منطقه‌ای کوهستانی در خراسان جنوبی واقع شده، یکی از نمونه‌های برجسته هنر صخره‌ای ایران است و با توجه به سبک نگاره و نوع خط پهلوی ساسانی حک‌شده در بالای تصویر، قدمتی حدوداً ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ ساله دارد و به دوره‌ی پادشاهی دودمان ساسانی در ایران (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی) بازمی‌گردد. در این نگاره، پیکره‌ی مردی تنومند با پوشش نظامی ساسانی دیده می‌شود که در حال نبرد با شیری خشمگین است؛ صحنه‌ای که در هنر ایرانی نماد دلاوری، قدرت و پیروزی انسان بر نیروهای خطرناک طبیعت یا دشمنان آشکار است.

خط پهلوی مورد استفاده در این نقش‌برجسته، به‌ویژه در بالای تصویر، نه تنها به شناسایی دوره تاریخی کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده پیوند میان هنر و نوشتار در بیان قدرت یا هویت افراد بوده است. چنین سنگ‌نگاره‌هایی معمولاً در مکان‌های پرتردد یا استراتژیک حک می‌شدند و جنبه‌ای نمادین، سیاسی یا آیینی داشتند. بنابراین، سنگ‌نگاره کال‌جنگال را می‌توان گواهی بر شکوه و نفوذ فرهنگی دولت ساسانی در شرق ایران دانست؛ دورانی که هنر و معماری به‌عنوان ابزار بیان شکوه شاهی و روحیه پهلوانی به‌کار گرفته می‌شد.